Örtüaltı Sebze Yetiştirciliği

Dış iklim faktörlerinin etkisini kaldırarak, gerekli özel çevre koşullarının yaratılması ile alçak ve yüksek sistemler içinde yapılan sebze, meyve ve süs bitkileri yetiştiriciliğine genel anlamda "ÖRTÜALTI SEBZE YETİŞTİRİCİLİĞİ" denmektedir. Bu sistemler içinde cam ya da plastikle örtülü yüksek yapılar "SERA" olarak adlandırılmaktadır.


Örtüaltı yetiştiriciliği diğer tarım kolları arasında, yüksek tesis ve işletme giderleri gerektiren, daha fazla teknik bilgi ve beceri ile sürekli ve daha çok uğraş isteyen bir işletme biçimidir. Ancak; açıkta tarla ziraatına oranla 5-6 kat fazla ürün elde edilen ve buna bağlı olarak daha fazla gelir sağlanması mümkündür.

Günümüzde örtüaltı yetiştiriciliğinde her türlü sebze, meyve ve süs bitkisi cam ve plastik seralarda yılın 12 ayı boyunca yetiştirilebilmektedir. Üretim Sonbahar Dönemi, Kış (Tek ürün) Dönemi ve İlkbahar Dönemi olmak üzere 3 dönem olara yapılmaktadır.

Van'da Örtüaltı Sebze Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi

Fosil kökenli enerji kaynaklarının sınırlılığı ve olumsuz çevresel etkileri, insanoğlunu yenilenebilir alternatif enerji kaynakları arayışına itmektedir. Alternatif enerji kaynakları arasında ilk sırada güneş gelmekte olup, güneş enerjisinden en iyi faydalanma yollarının başında örtüaltı yetiştiriciliği gelmektedir.Tarihte Urartulara başkentlik yapmış Van’ın “Tuşpa” adını almasının nedeni Tuşpa’nın “Güneşi Bol Olan” anlamına gelmesindendir. Van, yılın yaklaşık 120 günü açık, 200 günü parçalı bulutlu 45 günü ise kapalı gün özelliğiyle Ülkemizin en fazla güneş alan illerinden biridir. Bu nedenle il örtüaltı yetiştiriciliği açısından son derece uygun koşullara sahiptir. Uygun iklimsel koşullara ve verimli toprak varlığına rağmen Van ilinde sebze yetiştiriciliği son derece sınırlı olarak yapılmaktadır. Van ili 1.000.000 nüfusa sahip olup bunun yaklaşık 400.000’i kent merkezinde yaşamakta ve aktif tüketici konumundadır. Sebze tüketiminin takriben % 3’ü Van il sınırlarında üretilmekte geri kalanı ise Akdeniz bölgesi ve diğer bölgelerden temin edilmektedir. İlin örtüaltı yetiştiricilik potansiyelinin yeterince değerlendirilmesi halinde, sebze ihtiyacının büyük bir bölümü üretilebilecek ve önemli bir katma değer oluşturulabilecektir.

Van’da hali hazırda merkez, Edremit, Gevaş, Muradiye ve Erciş ilçelerinde Van nüfusunun taze sebze ihtiyacının kısıtlı bir bölümünün karşılandığı bu alanlarda örtüaltı sebze yetiştiriciliğine bir eğilim tespit edilmiştir. Bu eğilimin doğru şekilde yönlendirilmesi, genellikle öncü/lider çiftçilerin yaptıklarının izlenmesi ile paralellik arz eder.

Bu nedenle Van Ticaret Borsası öncülüğünde, kurulacak örnek bir sera tesisinde uygulanacak yöntemler, kullanılacak teknoloji ve verilecek eğitim ile diğer çiftçilere rehberlik görevi üstleneceği öngörülerek, “Van’da Örtüaltı Sebze Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi” hazırlanmıştır. 
   
Avrupa Birliği fonları ile desteklenen Doğu Anadolu Kalkınma Programına (DAKP) sunulan proje başarılı bulunarak 2006 yılı Eylül ayında yürütülmeye başlanmıştır.

Toplamda 133.706 Avro bütçeye sahip olan proje, bir yatırım projesi olup, bütçenin % 60 AB fonlarından, %40’ı ise Van Ticaret Borsasınca karşılanmıştır.

Projenin Amacı

 Gelir getirici bir tarımsal uygulama olan, örtüaltı sebze yetiştiriciliğini yaygınlaştırmak, bu faaliyeti yürüten sebze üreticileri yeni teknolojilerle kaynaştırmak, başlangıcından pazarlama aşamasına kadar karşılaşılabilecek sektörel sorunların giderilmesinde birlikte davranma alışkanlığını geliştirmek; örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde ağırlıklı kullanılan kadın emeğini nitelikli hale getirmek, böylece gider azaltıcı aynı zamanda verim, kalite ve gelir arttırıcı bir örneği sergilemek olarak öngörülmüştür. 

Bu amaçla bölge koşullarına uygun, kar yüküne dayanıklı 2400 m2 alana sahip 10 adet tünel tipi sera kurulmuş,12 bayan faydalanıcı ile hali hazırda seracılık faaliyetinde bulunan 60 işletme sahibine eğitim verilmiş ve bu kişilere modern seracılık teknikleri tanıtılmıştır.

Projenin uygulanması ile ulaşılmak istenen hedefler

 Verilecek eğitimlerle, başta kadın işgücü olmak üzere vasıfsız işgücüne nitelik kazandırılarak ve istihdam sağlamak,

Seracılık uygulamalarında kullanılan yeni teknolojileri yöre çiftçisine aktarmak,

Yörede üretimi yapılacak tür ve çeşitlerin deneme ve adaptasyon çalışmalarına katkı sunmak,

Verimde mutlak bir artış sağlamak,

Daha kaliteli ürün elde etmek,

Mevcut durumdan daha uzun süre ile pazara ürün sunmak,

Kontrollü şartlardan dolayı daha güvenli gıda üretimi sağlamak,

Birim alandan elde edilen yüksek verim ve gelir sayesinde tarım alanlarının amaç dışı kullanımını önlemek,

Proje ile önder çiftçilerin ortaya çıkmasını sağlamak ve uzun vadede üreticilerin Birlik oluşturmalarına zemin hazırlamak,

Böylece standartlara uygun üretimin gerçekleştirildiği, pazarlama kabiliyetinin geliştiği bir yapı oluşturmak,

Proje Faaliyetleri

Proje süresince faydalanıcılara 284 saat teorik ve 1464 saat  pratik olmak üzere toplam 1748 saat eğitim verilmiştir. Öncelikli olarak teorik  bilgi alan faydalanıcılar, teorik eğitimle aldıkları bilgileri pratik eğitimle  pekiştirme olanağı bulmuşlardır. Eğitim programı konu başlıkları aşağıda  sıralanmıştır.

 ·  Sebze yetiştiriciliğinin ve sebzelerin genel  tanıtımı

·    Sebzelerin insan beslenmesindeki önemi

·   

Örtüaltı sebze yetiştiriciliğinin açıkta sebze  yetiştiriciliğine göre avantaj ve dezavantajları

·    Seraların kurulumu ve bölgemize uygun sera  tiplerinin tanıtımı

·    Sebze yetiştiriciliğinde toprağın önemi ve  toprak hazırlığı

·    Örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde sulama  sistemlerinin kullanımı

·    Örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde uygulanan  gübreleme teknikleri

·   

Fide yetiştiriciliği, önemi ve sağladığı  faydalar

·    Bölgeye adaptasyonu sağlanan tür ve çeşitlerin  seçimi ve üretim tekniklerine ait bilgiler

·    Seracılıkta ilaçlama ve bitki koruma teknikleri

·    Ürün hasadı ve ambalajlama

·    Ürün değerlendirme teknikleri

·    Pazarlama yöntemleri

·  Örgütlenme çalışmaları ve sağlayacağı faydalar

PROJE SONUÇLARI

Faydalanıcılar

2006 yılı Eylül ayında başlayan proje, 12 aylık başarılı bir yürütme dönemi sonunda 2007 yılı Eylül ayında tamamlanmıştır. 
 
Proje faydalanıcıları aldıkları teorik ve pratik eğitimler sonucunda, örtüaltı sebze yetiştiriciliği konusunda donanımlı kişiler olarak sertifikalarını alarak mezun edilmişlerdir.

Tanıtım

Proje basın ve kamuoyunda yoğun ilgi görmüştür. Yerel yöneticiler ve STK temsilcileri başta olmak üzere binlerce kişi seraları ziyaret ederek proje ve ötrüaltı sebze yetiştiriciliği konularında bilgi alma şansı bulmuştur.

Verimsel Değerler

Ekonomik bir faaliyet olan örtüaltı sebze yetiştiriciliğinin yaygınlaşması elde edilen verimsel değerlerle, başka bir anlatımla karlılıkla doğru orantılıdır.
Proje süresince yapılan üretim sonucunda 1 dekarlık sera alanından
24 Ton Hıyar
22 Ton Domates
hasadı gerçekleştirilmiştir.

Bu verimsel değerlerin seracılığın yaygın olarak yapıldığı Akdeniz bölgesindeki dekara 15 ton olarak gerçekleştiği düşünüldüğünde, Van İlinin örtüaltı sebze yetiştiriciliği açısından sahip olduğu potansiyeli açıkça ortaya koymaktadır.

Proje sonunda başarıyla mezun olan faydalanıcılara sertifikaları Milli Eğitim Bakanı Doç Dr. Hüseyin ÇELİK tarafından verildi.

Sertifika Törenine Milli Eğitim Bakanı Doç Dr. Hüseyin ÇELİK’in yanı sıra Borsamızın misafiri olarak İlimizde bulunan Avrupa’daki Türk kökenli Milletvekilleri de katıldı.

Örtüaltı Sebze Yetiştiriciliği projesinin olumlu sonuçları ve bu faaliyetin ilimizde yaygınlaşmaya başladığı göz önünde bulundurularak, seracılık uygulamasının Van Ticaret Borsası imkanları ile devam ettirilmesi karar verilmiştir. 
 

Doğu Anadolu Ekonomik ve Sosyal Koordinasyon Toplantısına katılmak üzere iki günlük ziyaret için Van’a gelen Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Prof. Dr. Nazım Ekren, ziyaretinin ikinci gününde Örtüaltı Sebze Yetiştiriciliği Proje alanında incelemelerde bulunmuştur.